Televizionet
Radiot
Shtypi i shkruar
Sateliti
Downloads
Albforumi
Media POLL

Ballkani dhe Europa e Brukselit e pangjshme me të Dejtonit

Aktualiteti europian ndryshon mentalitetin ballkanik

Historia e re e Ballkanit po e kapërcen epokën e filozofisë “seicili në pus të vet” dhe ka të gjitha premisat për të sfiduar  me pakthyeshmëri sentencën  bismarkiane se “ prodhon histori më tepër nga c’konsumon. Kjo histori e re ballkanike nuk mund të quhet e tillë pa ndryshimin fundamental të historisë shqiptare në gadishull. Arsyetimi nuk nis nga  imazhi i ri gjeopolitik, por nga rrjedha e re e raporteve më të emancipuara të së drejtës qytetare shqiptare brenda  tërësisë gadishullore. Për këtë arsye dhe vetëm përmes këtij thelbi, e sotmja ballkanike duhet parë si linjë ku mund të prosperojë e ardhmja ballkanike pa konflikte.

***

Por e sotmja është vetëm në hapat e para. Janë shumë pengesa deri në realizimin e fundëm të saj. Kryecështja ballkanike mbetet Kosova. Papërcaktueshmëria e statusit të saj ose më saktë, identiteti administrativ i saj, është “zemra e Akilit” për integrimin e Ballkanit në Europë. Trajtimi i cështjes mbetet ende i pashpallur, ndonëse shenjat janë imponuese. Europa po  lëviz përmes heshtjes drejt përcaktueshmërisë së detyrueshëm të kësaj zgjidhjeje. Kohë nuk ka. Diplomacia helene e dalluar për pjekurinë e vet institucionale, kreu gjestin e parë kohëfitues në këtë trajtesë, duke miratuar prezencën e vet në kryeqytetin e Kosovës. Kjo prezencë, ndonëse e pohuar si modeste në pikëpamje të strukturës diplomatike dhe jo homogjene me strukturat e njohura ndërshtetërore, parathotë hapin e parë të legjitimimit komunitar të fatit shtetëror të Kosovës. Brenda arritjes së këtij koncepti duhet peshuar formula konkrete që do të firmoset nga familja e madhe e Europës zyrtare. Syceltësia e diplomacisë dhe gjithë strukturave asimetrike shqiptare në krejt hapësirën në rajon, kërkohet shumë më tepër sot. Nuk është sensi i shqetësimit nacionalist, por prej arritjes së kësaj formule variojnë mjaft cështje të ardhmërisë njerëzore, pra jo vetëm shqiptare, në rajon.

Kalo nga principi, mirërespektoje atë, për të mbërritur tek zgjidhja e suksesshme.! Kjo sentencë sokratiane do të vlente në tryezën e trajtimit gjeopolitik të Europës për Kosovën. Kjo do të thotë se Europa ka arsye dhe sy, sot, të vërrejë se meriton udhëheqësinë konsensuale në trajtimin e fatit të ri komunitar të shqiptarëve. Për ta kryer këtë detyrim të keqadministruar në të shkuarën,

Europa e sotme e Brukselit, nuk duhet të imitojë Europën e djeshme të Parisit, Londrës apo Dejtonit. Për të qenë korrektë me realitetin, statusi i Kosovës nuk duhet të dalë si rezultante e ekuilibrave klasikë të diplomacisë ndëreuropiane. Unilateralizmi si prirje   e dukshme e Europës së sotme  e cliron “cështjen Kosovë” nga paragjykimet e mbartura. Largpamësia e skepticizmit  të përmbledhur në fjalën “c’ndodh pas statusit”, më shumë se për Europën është detyrimisht vizion për shqiptarët në gjithë përfaqësimin institucional të tyre. Strategjia e integrimit me dashje pa dashje po konvertohet në aspiratë ndërnjerëzore në Ballkan. Kjo është një arritje që ka parathënë rrëzimin e murreve të ngritura nga strategjitë e sëmura nacionaliste dhe gjithashtu ka devijuar fatmirësisht rrjedhat e disa përplasjeve të mundshme.

Fryma e re pa “gojët” e vjetra

Një hartë të re sjelljeje po implementojnë institucionet e sotme komunitare të Brukselit, Gjenevës dhe Strasburgut. Prej saj dhe në implementimin e mëtejshëm do të përcaktohet edhe koha e ardhme e Europës. Eshtë fjala për kohën e ardhme të Ballkanit së pari, Europës Juglindore së dyti në tërësi dhe, më pas, atë të krejt Europës së Bashkuar. Por për t’u fituar kjo sfidë, në Ballkan probleme mbeten rrymat, erërat, ecejaket dhe shkelje-rrëmbimet ballkanike. A do të ketë të tilla sërish? A do të mbetet Europa “vendosësja që u beson veshëve të interesave”? Në rajonin ku lind lehtësisht lufta, fjalët e hithta vijnë prej “gojëve” të vjetra!. Dhe në Ballkan të gjithë luftojnë për të qenë të vjetër, duke u vetshpallur dominues e koherentë në këtë cilësi. Fqinjërimi ballkanik është i suksesshëm kur prishet e rrënohet përfundimisht nocioni dhe mentaliteti i kufirit. Problemi njerëzor në këtë rajon qëndron tek emancipimi i së drejtës në kontekst me komunitetin e madh të kontinentit. Për të qenë më eksplicit, duhet të nënvizojmë se nëse Brukseli dhe Parlamenti i Europës do të humbasë kohë për cështje sporadike fshatrash ballkanike, atëhere ky përfaqësim dhe këto institucione komunitare do të bëhen shpenzuese të kohës pa fryt dhe, e drejta që ato do të japin, do të mbesë e padrejtë dhe e pjesshme. Aq më tepër që historia e ankesës ballkanike është më e madhe shpesh se vetë historia e qenies së tyre në komunitet.

Kontinenti i pakicave ankimtare

Europa duke qenë në rrjedhën e saj gjithëbashkuese nuk mund të hyjë në realitetin e të qenit kontinenti me pakicat më të ankuara. Kjo duhet thënë së pari sepse pakicat për shumë arsye në Ballkan janë lehtësisht më të manipuluarat dhe fatkeqësisht më të shumëpërdorurat. Arsyeja e parë   lidhet me ndarjet gjeopolitike në rajon dhe së dyti me përkimin fqinjëror. Në Kosovë pakica serbe, ka  shumë afër shtetin amë, në Dropull gjithashtu pakica greke ka kufi shtetin amë, në Strugë pakica shqiptare fqinjëron me shtetin amë, po kështu edhe pakica bullgare e Maqedonisë fqinjëron me shtetin amë, atë bullgar. Po kjo ngjet edhe me turqit e Thrakës, sikundër me pakicën maqedonase në Greqi. etj., etj. I njëjti realitet verifikohet në Rumani, Hungari, Kroaci, Bosnje etj. Ky realitet i tillë ka qenë edhe për Europën Qendrore e cila e konsideron të tejkaluar si problematikë qysh në vitet ’40 këtë realitet marrëdhëniesh. Atëhere pse Ballkani ynë nuk e implementon  sot, trajtesën e dikurshme të sukseshme europiane për pakicat. Etnosociologët dhe politologët shprehen për emancipim të pakicave dhe insistojnë për tolerancë të mazhorancave. Ky aspirim teorik nuk është i mjaftueshëm për ndryshim dhe mishërim përvoje pozitive. Në këtë aspekt politikat institucionale ballkanike nuk janë të sinqerta me detyrimin komunitar. Shembulli fatkeqësisht jepet nga të gjitha shtetet e rajonit, por edhe më keq edhe nga shtete ballkanike që kanë atribute të të qenit anëtarë të hershëm të Europës së Bashkuar. Fatkeqësisht Greqia është shteti që ndërsa gëzon frytet e kujdestarisë politike disa herë në vende të rajonit, gëzon lirinë e pasjes së monopoleve ekonomike në disa shtete fqinjorë, nga ana tjetër aplikon politika të brendshme që inspirojnë nacionalizëm dhe frymë lokaliste etniciste. Greqia gjithashtu po shënon rastin më specifik të padenoncuar zyrtarisht prej Shqipërisë, atë të  indoktrinimit nacionalist të komunitetit të emigrantëve shqiptarë. Eshtë më tepër se një skandal fakti i padenoncuar deri më tash që me qindra policë dhe nëpunës të Ministrisë greke të Rendit kanë përfituar donatim shtetëror për marrjen nën kujdestari pagëzuese të mijra e mijra emigrantëve shqiptarë, kryesisht në vitet e para të dhjetvjecarit të shkuar. Reporterë dhe analistë ballkanikë duhet ta investigojnë këtë skandal, për të verifikuar praktikisht se si është implementuar rekrutimi etnik prej këtij shteti, i shtetasve në nevojë të një shteti fqinj.

Qerthujt e Ballkanit zgjidhen me ndëshkimin e korrupsionit politik

Cështjet etnike të Ballkanit boll duhen parë si qerthull i Europës. Ato nuk kanë qenë kurrë qerthuj për fqinjërimin, por vetëm për lëvizjet, përfitimet dhe ndryshimet politike. Korrupsioni politik i rajonit është madhuar pikërisht prej përdorimit të tyre. Europa ka shumë arsye brenda filozofisë së saj të integrimit të celë etapën e ndëshkimit real të atyre politikanëve që gjeneruan me dekada dhe vite korrupsionin politik nacionalist. Prej këtij ndëshkimi do të përfitohet një sistem më i qëndrueshëm marrëdhëniesh ndërfqinjore, e më së shumti mes mazhorancave dhe minorancave etnike të rajonit. Prej kësaj trajtese do të përfitohet jo vyrtualisht, por realisht një aktualitet i ri bashkëekzistence dhe luajaliteti. Vetëm kështu do të shmangen shpenzime të panevojshme energjish dhe do të punohet për klimë ndëretnike të qëndrueshme. Kjo duhet parë aq e vërtetë sa c’është e vërtetë bashkëjetesa në një familje e dy vëllezërve shqiptarë njëri me emër kristian dhe tjetri me emër muhamedan. Ky rast unikal në rajon, është po aq domethënës sa vetë historia përbashkuese e shqiptarëve në kontekst të historisë së vjetër të Europës.

Ballkani po dëshmon se ka ndryshuar aktualitetin e vet gjeopolitik, ka shënuar ndryshime të dukshme në disa aspekte të mentalitetit jetik dhe fqinjëror, por kurrësesi nuk ka hequr dorë nga fati i së papriturës. Ky fat e ankthon atë, institucionet asimetrike të tij të përfaqësimit dhe më së shumti ato europiane. Magjia e zgjidhjeve qëndron brenda insistimit për përfundim procesesh të nisura e të miratuara. Në këtë të vërtetë shqiptarët e Ballkanit aktualisht kanë sot të drejta dhe detyrime më të shtuara para Europës, e cila fatmirësisht nuk është më ajo e Dejtonit, por e Brukselit.